* METAL DESTEKLİ PORSELEN (SERAMİK) KÖPRÜLER (döküm yoluyla veya laser sintering (
cad-cam) yöntemiyle)
* ZİRCON DESTEKLİ PORSELEN KÖPRÜLER (klasik yöntemler veya
CAD-CAM DESTEKLİ)
* CAM SERAMİK PORSELEN (klasik yöntem veya CAD-CAM DESTEKLİ)
* LAMİNATE PORSELEN (klasik yöntem veya CAD-CAM DESTEKLİ)
Hasta çeşitli yapıştırıcı maddelerle uygulanan protezleri kendi isteği ile ağzından çıkaramadığı için sabit protez adını alırlar.
KRON tek dişe yapılan işlemlerde sabit proteze verilen isimdir.
KÖPRÜ ise genelde diş eksikliklerinde birden fazla dişe yapılan birleşik kronlardan oluşur.
PREPERASYON: Dişin kron veya köprüye hazır hale getirilmesi için diş üzerindeki hazırlık işlemidir.
Basamaklı diş preperasyonu:
Diş prepare edildikten sonra dişin etrafında bir set oluşturma işlemidir. Diş ve Diş eti dokularına daha iyi bir uyum sağlanması için basamaklı kesim yapılması daha sağlıklı olacaktır.
Yapılan restorasyonların dişeti içine batmaması, çıkıntılı bir yüzey oluşturmaması gerektirmektedir. Restorasyon kenarının diş etinin içinde olması çok önemli değildir, hatta uyumsuz bir restorasyondaki hatanın diş etinin altına gizlenmesi kabul edilemez bir uygulamadır. Önemli olan diş eti altında, diş eti hizasında veya diş eti üstünde pürüzsüz bir uyuma sahip olmasıdır. Aksi taktirde, diş fırçalarken kanama, ağız kokusu, diş etinde renklenme ve uzun vadede diş eti çekilmesi, sekonder (kron altında) çürükler, ve kemik resorpsiyonu (erimesi) gibi sonuçlar kaçınılmazdır.
Kron veya köprü kullanan çoğu hastanın diş fırçalarken oluşan diş eti kanaması şikayetinde en önemli etken yukarıda anlatılan uyumsuzluk sebebidir.Bu şikayet gargara veya özel macunlarla geçirilemez. Ancak ve ancak restorasyonun sökülüp, gerekirse diş eti tedavisi uygulayıp ,basamak hazırlanıp restorasyonun değiştirilmesiyle çözümlenebilir.
METAL DESTEKLİ PORSELEN KRON-KÖPRÜ
Porselen-metal bağlantıları uzun yıllardır kullanılan ve klinik olarak ispatlanmış sistemlerdir. Çok uzun köprü materyali olarak hala ilk tercih olarak kullanılabilir!(Zirconyuma göre porselen bağlantıları daha kuvvetlidir, Zirconyum kuvvetlere karşı daha dayanıklı olmasına rağmen uzun köprülerde esnemediği için metal destekli köprüler tercih edilebilir.)
Metal destekli porselenler yaygın olarak kullanılmakla birlikte ışığı tutup yansıtmamaları nedeniyle özellikle ön bölgelerde estetik sorunlar oluşturmaktadır. Diş eti kenarının ince olduğu durumlarda kron, diş etinde siyah bir bant görüntüsüne neden olabilmektedir.
Günümüzde 2 ÇEŞİT METAL ALT YAPI hazırlanabilmektedir:
1) Döküm metaller: Klasik yöntemlerle hazırlanan metal alt yapılar, mumun esnemesi, deforme olması, döküm esnasındaki ısı farkından oluşan metal büzülmeleri gibi sebeplerden ötürü yerini laser sinterleme (cad-cam) ile hazırlanan metal alt yapılara bırakmışlardır, bırakmalıdır!!
Cr-ni (krom-nikel) metal materyali Avrupa'da nikelin allerjik bir metal olmasından dolayı yasaklanmıştır. Kliniğimizde döküm metal destekli protez yapılmamaktadır.
2) Laser Sintering(cad cam): Tamamen bilgisayar teknolojisi (cad-cam) ile hazırlanan bu tip altyapıların uyumu daha mükemmeldir. Kullanılan madde de daha doku uyumlu bilinen Cr-Co (Krom-Kobalt) tır. Kliniğimizde ölçü hassasiyeti (cad cam) ve doku uyumluluğu avantajlarından dolayı; metal destekli protez yapılacaksa laser sintering(cad cam) yöntemi ile yapılmaktadır.
ZİRCONYUM DESTEKLİ PORSELENLER:
1960 yılında tıpta, 2002 yılında da diş hekimliğinde kullanılmaya başlanmıştır. Porselen metalinin yerini; darbelere dayanıklı, hafif, ısı iletmeyen ve ışığı göreceli olarak geçiren zirconyum almıştır. Bilgisayar teknolojisi ile yapıldığından dikkatli ölçü alınabildiği durumlarda (uygun basamaklı diş kesimi yapılması kaydıyla) uyumu laser sintering metal alt yapılar gibi çok iyidir. Maliyeti metal destekli seramiklere oranla daha fazladır.
FAKAT; Zirconyum - porselen bağlantılarında kırık problemleri görülme olasılığı metal- porselenler bağlantılarından maalesef daha fazladır.
HER NE KADAR EN ESTETİK MALZEME sınıfında tanıtılsa bile işin aslı böyle değildir. Uzun köprü yapılması gerektiği durumlarda ön bölgeyi de içeren restorasyonlar var ise! mecburi olarak zircon köprü önerilebilir!
Tek dişlerde veya kısa köprülerde özellikle anterior (ön grup dişler - estetik bölge) bölgede, İçinde METAL veya ZİRCON içermeyen FULL - SERAMİK KRONLAR bütün dünyada en estetik kron sınıfındadır.
ZİRCONYUMLAR 2 ŞEKİLDE UYGULANIRLAR
1) ALTYAPI OLARAK: Alınan dijital ölçü veya klasik ölçü üzerine porselen yığımı yapılabilecek şekilde bir alt yapı hazırlanır. Yani ağızda zirconyumu direk olarak görmezsiniz, zirconyum sadece diş yüzeyini örter, üzeri porselen işlenir.
2) MONOLİTİK ZİRCONİA: Teknolojik gelişmelere bağlı olarak Zirconium üreticileri, zircon blokları biraz daha şeffaf hale getirerek (ÜZERİNE PORSELEN YIĞIMI GEREKTİRMEMESİ İÇİN) arka grup dişlerde kron veya 4-5 üyeli köprü yapımını mümkün hale getirmiştir. Çok estetik olmamaları sebebiyle, estetiğin çok önemli olmadığı arka grup dişlerde kullanılması uygundur. Köprü yapılması düşünülen vakalarda rahatlıkla kullanılabilirler. Cad-cam teknolojisi kullanarak hızlı yapım süresi de göz önüne alınarak (5-6 saat) arka grup köprülerde ilk tercih olabilirler. bknz: ZİRCONYUM
ESTETİK PORSELENLER (CAM SERAMİK PORSELEN- METAL DESTEKSİZ PORSELENLER)
Tek dişlerde veya kısa köprülerde özellikle anterior (ön grup dişler - estetik bölge) bölgede, içinde METAL veya ZİRCON içermeyen FULL- SERAMİK KRONLAR, transparan ve şeffaf yapısı sebebiyle bütün dünyada en estetik kron sınıfındadır. Daha doğal bir görünüm elde edilir. Çok estetik ve doğal bir görünüme sahip olduğu için sanatçıların da tercih ettiği porselenlerdir.
Bu avantajlarının yanı sıra, şeffaf yapıda olduğu için kanal tedavisi görmüş dişlerde kullanımı uygun olmayabilir. (Kanal tedavili dişler, beslenmediği için daha koyu renkte olurlar) Sadece tek dişte kullanılabilmeleri de diğer dezavantajıdır.
Cad-Cam sistemi ile cam seramik porselen
( EMPRESS, E-MAX- LAMİNATE ) yapılacak olan hastaların özellikle ağız hijyeni iyi olması gerekir
. Bu materyallerin hazırlanması, işlem basamakları, uygulanması, yapıştırılması hassas olduğu için METAL VEYA ZİRCON DESTEKLİ OLAN KRONLARA GÖRE daha farklı ve özel adeziv yapıştırıcılar kullanılır.
İnsanların Zirconyumu daha fazla duymalarının veya yönlendirilmelerinin sebebi; Cam seramik porselenlerin işlem aşamalarının, (preperasyon, prova, alttaki diş renginin yansıması, simantasyon) daha fazla emek ve hassasiyet gerektirmesidir. Zirconyumun preperasyon, prova ve simantasyon (yapıştırma işlemi) aşamaları metal destekli porselenler ile aynıdır. Cam seramik porselenler de ise preperasyondan simantasyona kadar özel itina gerektirir.
Şu anda dünyada kabul edilen en estetik protez materyalidir. Genelde kullanılan 2 tipi vardır;
1) EMPRESS PORSELENLER:
Anterior (Ön grup) dişlere uygulanabilecek en estetik materyallerden birisidir. İçinde Metal veya Zircon yoktur. Bu sebepten ötürü ışık geçirgenliği ve renk uyumu diş minesine en yakın malzemedir. Özellikle çiğneyici olmayan yüzeylerde (ön grup) bu sebeplerden daha çok tercih edilirler. SADECE TEK KRON OLARAK YAPILABİLİRLER, KÖPRÜ YAPIMI İÇİN UYGUN DEĞİLDİR.
2) E MAX PORSELENLER:
Empress kronlar estetik olmalarının yanında metale göre daha kırılgandırlar. Bu sebepten ötürü firmalar bir arayış içine girmiş ve
E-max kronları üretmişlerdir. Özelikle daha çiğneyici olan estetik bölgelerde veya posterior (arka grup-çiğneyici grup) bölgede tercih edilirler. (Bruksizm hastalarında kullanımında dikkatli olunmalıdır.)
ARKA GRUP TEK KRON VEYA TEK DİŞ EKSİKLİĞİ OLAN 3 ÜYELİ ANTERİOR (ÖN GRUP) KÖPRÜLERDE (KISA KÖPRÜLERDE) KULLANILABİLİRLER. DAHA UZUN KÖPRÜLERDE KULLANILIRLARSA KIRILGAN OLURLAR.
Bknz: E-max
LAMİNATE PORSELENLER:
Dişlerde çok fazla madde kaybına sebep olmamak için (yani dişlerini çok fazla küçültmek istemeyen hastalar için) dişlerin sadece ön kısımlarından çok az bir preperasyon (kesim) yaparak veya bazı durumlarda hiç kesim yapmadan, dişlerin sadece dudağa veya yanağa bakan kısımlarına, çok kuvvetli bondinglerle (yapıştırıcılarla) yapıştırılan çok ince restorasyonlardır.
Aslında full kron sınıfına dahil edilebilecek (yani içinde metal veya zircon olmayan) estetik porselenlerdir. Kullanılan malzeme empress veya e-max tir. Dişlerinin renginden veya şeklinden memnun olmayan hastaların dişlerinin sadece ön kısmından minimum kalınlıkta alınarak, sadece dişlerin ön kısmına çok kuvvetli adezivlerle (yapıştırıcılarla) bağlantısı sağlanan estetik full seramik ürünlerdir. Dişlerde çok fazla kesim gerektirmemesi en büyük avantajdır. İdeal bir sonuç için çok ciddi bir ön hazırlık safhası gerektirmektedir. Nitekim iyi bir hazırlık yapılmaz ise arzulanan sonuçlar istenildiği gibi olmayabilir!
Dişlerin sadece ön kısmına yapılması ve dişin diğer kısımlarının orjinal halinde kalması en büyük avantajıdır.
Kompozit materyallerinden de laminate yapılabilir. Kompozit daha kısa sürede çay, kahve, sigara gibi alışkanlıklardan olumsuz etkilendiği için, genelde laminate dendiğinde porselen materyalleri laminate kronlarda kullanmak daha olumlu gözükmektedir. Porselen (seramik) maddelerin renk stabilitesi çok uzun ömürlüdür.
Diğer restorasyonlara göre daha itinalı bir çalışma gerektirir ve en pahalı restorasyonlar sınıfındadır. bknz: LAMİNE UYGULAMALARI
2) HAREKETLİ PROTEZLER:
Çeşitli sebeplerle ağzında çok sayıda veya bütün dişlerini kaybetmiş ve sabit protez kullanamayacak hastalara yapılabilecek hareketli protezlerdir.
1) Total protezler: Halk arasında komple damak diye de adlandırılırlar. Ağzında hiç diş kalmamış hastaya uygulanabilecek protez tipidir.
Özellikle alt çenede total protez kullanan hastaların çoğu protezinden retansiyon ve stabilite açısından şikayetçidir. Bazı hastalar defalarca protez yaptırdığı halde istediği sonuca ulaşamamaktadır. Ancak Alt çeneye yapılan 2 veya 4
implant ile tutuculuğu ve stabilitesi çok iyi duruma getirilebilirler. Protez vuruğu, altına yiyecek alma, protez oynaması, dişlerin birbirine çarpması gibi şikayetleri implantlar ile ciddi oranda azalmakta hatta geçmektedir. Üst çeneye yapılan protezler de genelde implanta ihtiyaç duyulmamaktadır,
2) Parsiyel protezler: Çelik damak, yarım damak diye de adlandırılırlar. Klasik, modern veya hassas tutuculu (çıtçıtlı, topuzlu gibi isimlerle halk arasında bilinirler) ve hibrit tipleri vardır. Hastanın ağız ve diş yapısına göre planlamalar yapılarak, en uygun protez tipi seçilmelidir. Hepsinin de estetik, sağlamlık ve fiyat açısından avantaj ve dezavantajları vardır.